at-TS.09 » Viyana Toplu Taşımacılık Sistemi
Gönderilme zamanı: 15 Kas Prş, 2007 10:49
Viyana toplu ulaşım sistemini birkaç sefer ziyaret etmiş olmam nedeni ile oldukça iyi gözlemlediğime inanıyorum, bu gözlemler neticesinde ortaya çıkan görüşlerimi sizler ile paylaşmak istedim, sizce eksik kalan ya da benim gözden kaçırdığım noktalar var ise eklemeler ile geliştirebiliriz.
Viyana toplu taşımacılıkta çok iyi bir konumda, şehirde işletmecilik pek çok ülkede ve bizde de olduğu gibi belediye/devlete bağlı bir şirket olan Wienerlinien tarafından yürütülüyor, Viyana da özellikle bizde yapılan hatanın aksine bu firma her yer ve fırsatta kendi reklamını yapıyor, evet rakibi yok, sektöründe tek ama kendisini halkın gözünden uzak tutmuyor.
Wienerlinien şehirdeki tramvay, otobüs ve metroların işletmesinden sorumlu, otobüs hatlarında biz pek sözünü etmesek te gece hatları var, bunlar normal gündüz güzergahlarından farklı olarak gündüz ki otobüs güzergahı ile tramvay güzergahlarını kesiştirerek ilerleyen ve özellikle şehir merkezi olan 1.Viyana çevresinden hareketle şehre dağılıyorlar. Toplam 43 otobüs hattı var, bunlar çoğunlukla tramvaylar ile ulaşılmayan ya da tramvay hattı bulunmayan güzergahlar üzerinde ilerliyorlar fakat pek çok noktada tramvay ve metro istasyonları ile entegre edilmişler, yukarıda bahsettiğimiz gece hatları ise 23 adet bunlar normal seferlerin sona ermesinden sonra başlıyorlar. Benim gördüğüm kadarı ile tüm otobüsler alçak tabanlı ve yolcu dostu, şoförler kaldırımlara tam yanaşarak ve aracı yan yatırarak özürlü aracı, yaşlı ve bebeklilerin binmesine imkan sağlıyor, kaldırımlar bizdeki gibi 35 cm olmadığı içinde hiçbir problem yaşanmadan bu işlem gerçekleştiriliyor, tüm otobüslerin içinde bebek arabası ve anne ile tekerlekli sandalye ve refakatçisi için ayrılmış yerler var, buralarda bağlama kayışları ve bazen katlanır koltuklar bulunuyor ve emin olun sizin buraya oturmanız gerekiyor ise orda oturan 80 yaşında da olsa kalkıp size yer veriyor. (Gençler çoğunlukla aynı hassasiyette ama 85 sonrası modellerde bariz bir bozulma var ) Otobüs şoförleri durak haricinde yolcu almıyorlar, hatta aracın içinde iki bebek arabası ya da tekerlekli sandalye var ise üçüncüsünü almıyorlar, çünkü yerine yerleştiremeyeceğiniz araba ile diğer yolculara da rahatsızlık verebilirsiniz. Otobüs markalarına hiç dikkat etmedim desem yeridir ama eski ya da bakımsız otobüs görmedim, tabii ki körüklü modellerde mevcut.
Tramvay ağı konusunda ve tramvay seferler için mükemmel bir şehir olduğunu söyleyebilirim, toplam 32 aktif tramvay hattı var. 50 ve 60 lı yıllara kadar daha fazla olduğunu tahmin ediyorum, Viyana da genel olarak bir trafik probleminden söz etmek sözkonusu olmadığı için trafik nedeni ile kaldırıldıklarını sanmıyorum, daha çok 1970 lerde başlayan metro hatlarının inşaatları ve bunların hızlı bir şekilde bitirilerek hizmete alınması ile bazı hatlar devre dışı bırakılmış olabilir.
Çok kısa hatlar olduğu gibi şehri boydan boya kat eden tramvay hatları da mevcut, sabah 5 gibi başlayan seferler gece 00:30 kadar sürüyor, tramvaylar dakik, son birkaç yıldır istasyon bilgilendirme kapsamında dakika bazlı araç gelişini gösteren sistemleri tüm duraklara uygulamaya başladılar.
Standart Alman ekolü olarak kamu hizmetinde konfordan ziyade fonksiyonellik ve dakiklik ön planda, ama ULF (Ultra Low Floor) denilen %100 alçak tabanlı (yerden eşik yüksekliği 19cm) tramvayların gelmesi ile birlikte yolcu profilide değişmeye başlamış, yolcular artık tüm araçların böyle olması gerektiği yönünde şikayetlerde bulunuyor ve hatta klima istiyorlar, ilk parti ULF lerde klima yoktu ama ikinci partilerde olacak diye biliyorum.
Viyana tramvay sisteminde çalışan tramvayların büyük çoğunluğu 1960 lı yıllardan kalma bizde Konya da kullanılan model dahil pek çok model tramvay mevcut bunlar tekli ya da ikili diziler halinde kullanılıyorlar, içten basamaklı, dışarıda da bir havalı basamak mevcut, 2002 yılında başlatılan ULF projesi ile bildiğim kadarı ile Siemens - Bombardier konsorsiyumu ile Viyana için üretilen araçların alımına başlandı, bu bağlamda 2003 yılından itibaren caddeler de görülen ULF ler artık şehrin her yerine dağılmaya başladılar yakın zamanda ikinci parti araçlarında gelmesi ile birlikte çok sayıda eski tramvay aracıda boşa çıkacak. Oldukça iyi bir tramvay şebekesi var pek çok yerde birbirini kesen ve tamamlayan hatlar ile şehir bir ağ gibi örülmüş durumda.
Şehrin metro sistemi daha önceleri Stadtbahn olarak adlandırılan günümüzde de Lokalbahn ismi ile de ifade edilen sistemin kullandığı hatlar üzerine kurularak başlamış, 1970 lerde başlayan metro inşaatları ile birlikte bu yüzeysel hatlarda birleştirilerek ya da uzatılarak ortaya metro sistemi çıkartılmış, bunların içinde halen kullanılmayan yollarda var, tabii 80 lerden sonra tüm metro sistemleri yer altı olarak inşaa edilmiş. Viyana da yer altı metro sistemleri inşaa etmek aslında çok zor değil çünkü çok geniş cadde ve bulvarlar aç/kapa inşaatlara izin veriyor ve halk bu tip inşaatlara sabır gösterebiliyor. Pek çok yerde aç/kapa ile büyük istasyonlar ve tüneller inşaa edilebilmiş. Toplam 5 metro hattı var, bu hatlar en az 2 diğer hat ile kesişiyor, planlamalarda bir sistematik varmı diye sorarsak, 1. Viyana çevresinde dolaşan iki yarım daire oluşturan 2 hat var, bu hatlar şehrin diğer kesimlerine doğru uzanıyor, bir hatta bu bölgeyi tam ortadan keserek şehri güney kuzey doğrultusunda geçiyor, diğer hatlarda bu hatlar ile çeşitli yerlerde kesişiyor yani şehir dairesel bir yerleşime sahip olmasına rağmen ne tam bir ring sisteminden ne de diyez sisteminde söz edemeyiz.
Tuna nehrinin şehrin kenarından geçmesi ve şehrin yeni yerleşimine bakarak ilerleyen zamanda tam içinde kalacak olması nedeni ile metro hatları Tuna nın öbür tarafına doğru da uzatılmaya başlandı. U1 uzaması geçen yıl hizmete açıldı, 1,85 milyon euro luk bir bütçe ayrılan metro hatları ile ilgili planda halen devam eden U2 hattının stadyum bölgesine uzatılması 2008 de sonlanıyor ve hizmete açılacak, sonraki fazda U2 nin diğer ucunun uzatılması, U1 in güneye doğru uzatılması ve U3 hattının Schwechat havalimanına uzatılması projeleri gerçekleştirilecek, daha önce öncelikli olan U3 ün uzatılması sanırım havalimanına zaten Schnellbahn (Banliyö) hatlarının gidiyor olması ve yine yaklaşık 4-5 yıldır hizmet veren ekspres hat CAT in (City Airport Train) bulunması nedeni ile erteleniyor, bir de Viyana da şehri efsanesi haline gelen U5 hattı var, bu hat sürekli olarak güzergah değişiklikleri ön görülmesi ve gerçek anlamda nerede fizibl olacağı konusundaki tartışmalar nedeni ile bir türlü yapılamamış bir hat, son hali ile güneydoğu/kuzeybatı istikametinde en az 3 hattı keserek giden bir sistemi ön görüyorlardı.
Metro araçlarında 4 çeşit araç mevcut, bunlardan en eskileri yine 60 lı yıllardan kalma olanlar ve şu anda ikinci el olarak satışa çıkartıldılar çünkü kullanıldıkları U6 hattında tüm araçlar aynı standarda getirilecek, burada en güzel nokta bu eski araçların yeni araçlar ile kuple edilerek çalıştırılıyor olması, bunlar yüksek tabanlı içten basamaklılar diğerleri ise düz ayak binilebiliyor.
Bir diğer araçlar bizde de Havalimanı hattında kullanılan ABB/SGP lerin 70 li yıllardaki versiyonu, boydan daha kısa ve 3 kapılı olan bu araçlar halen verimli bir şekilde kullanılıyor. En son alınan araçlar ise Brüksel başlığında da bahsettiğim içten tek parça araçlar, en ön kapıdan bin 6 dizi sonra en sondan in bileti olmayanlar için kontrolörden kaçma yolu olarak görülebilir ama sanırım bu araçları da birden fazla kontrolör ile basıyorlardır.
Bu raylı sistemler dışında yine şehir merkezinden kalkan ve tramvay hatlarını kullanarak şehir dışına (Baden) çıkan Lokalbahn hattı var, bu hattaki araçlarda iki tip yine eski ve yeni olmak üzere ayrılıyor, bu araçların rengi krem ve mavi şeritleri ile belirliler, şehir içinde tramvay duraklarını kullanıyor şehir dışında ise kendi durakları var. İşletmeci Wiener Lokalbahnen AG aynı zamanda 6 hatta Viyana - Baden arasında otobüs işletmeciliği de yapıyor.
En yaygın sistemlerden olan Schnellbahn (banliyö) ler ise 11 hatta ÖBB (Österreichiche Bundes Bahn) tarafından işletiliyor ve şehir içindeki ana garlardan kalkan ya da geçen hatları işletiyorlar ayrıca konumları gereği ülkeler arası tren taşımacılığı da bu devlet kurumu tarafından gerçekleştiriliyor. Son olarak yukarıda bahsettiğim ve Schwechat havalimanı ile Wien Mitte bölgesi arasında hızlı yolcu taşımacılığı yapan CAT sistemi var, henüz binmek nasip olmadı ama hedeflerim arasında yer alıyor.
Viyana toplu ulaşım sistemlerinde bilgilendirmeler oldukça iyi belli bir standart içerisinde tabela ve piktogram sistemi var, yönlendirmeler bu anlamda oldukça iyi, araç içi bilgilendirmeler ve piktogramlar da sistemi tamamlıyor, sesli anons sistemleri sadece almanca olarak yapılıyor, araç içlerinde dahi birkaç yıl öncesine kadar ingilizce çeviriler yoktu, hatta olmasına karşı dahi çıkıldı. Metrolarda hatlar kapı üstlerinde bir bütün olarak gösteriliyor, tramvaylarda ise sadece o aracın çalıştığı hattın istasyon listesi ve aktarmaları var,
sesli anonsta gelinen istasyondaki tüm aktarmaları sırası ile metro, tramvay ve otobüs olarak belirtiyor, otobüsler ile tramvaylarda aynı numara mevcut olabiliyor ayrım ise otobüslerde numaranın yanında A yazması ve söylerken de bunun dile getirilmesi, tramvaylar için T şeklinde bir yazım ya da söylenim yok numarası ile söyleniyor, metrolar Ubahn kelimesinden gelen U harfi ile yazım mevcut söylerken de bu harf ile söyleniyor. Metro istasyonlarında U logolu totemler, tramvay ve otobüs duraklarında ise bizim Moda tramvayı benzeri istasyon isim tabelası mevcut, banliyö istasyonlarında da Schnellbahn ı simgeleyen S benzeri bir logo ile gösteriliyor. Şimdilik bu kadar biraz da siz çalışın.
Not: Lokalbahn araçları, CAT ve harita dışındaki tüm resimler tarafımdan çekilmiştir, sadece link vererek ya da isim belirterek alıntılanabilir.
Viyana toplu taşımacılıkta çok iyi bir konumda, şehirde işletmecilik pek çok ülkede ve bizde de olduğu gibi belediye/devlete bağlı bir şirket olan Wienerlinien tarafından yürütülüyor, Viyana da özellikle bizde yapılan hatanın aksine bu firma her yer ve fırsatta kendi reklamını yapıyor, evet rakibi yok, sektöründe tek ama kendisini halkın gözünden uzak tutmuyor.
Wienerlinien şehirdeki tramvay, otobüs ve metroların işletmesinden sorumlu, otobüs hatlarında biz pek sözünü etmesek te gece hatları var, bunlar normal gündüz güzergahlarından farklı olarak gündüz ki otobüs güzergahı ile tramvay güzergahlarını kesiştirerek ilerleyen ve özellikle şehir merkezi olan 1.Viyana çevresinden hareketle şehre dağılıyorlar. Toplam 43 otobüs hattı var, bunlar çoğunlukla tramvaylar ile ulaşılmayan ya da tramvay hattı bulunmayan güzergahlar üzerinde ilerliyorlar fakat pek çok noktada tramvay ve metro istasyonları ile entegre edilmişler, yukarıda bahsettiğimiz gece hatları ise 23 adet bunlar normal seferlerin sona ermesinden sonra başlıyorlar. Benim gördüğüm kadarı ile tüm otobüsler alçak tabanlı ve yolcu dostu, şoförler kaldırımlara tam yanaşarak ve aracı yan yatırarak özürlü aracı, yaşlı ve bebeklilerin binmesine imkan sağlıyor, kaldırımlar bizdeki gibi 35 cm olmadığı içinde hiçbir problem yaşanmadan bu işlem gerçekleştiriliyor, tüm otobüslerin içinde bebek arabası ve anne ile tekerlekli sandalye ve refakatçisi için ayrılmış yerler var, buralarda bağlama kayışları ve bazen katlanır koltuklar bulunuyor ve emin olun sizin buraya oturmanız gerekiyor ise orda oturan 80 yaşında da olsa kalkıp size yer veriyor. (Gençler çoğunlukla aynı hassasiyette ama 85 sonrası modellerde bariz bir bozulma var ) Otobüs şoförleri durak haricinde yolcu almıyorlar, hatta aracın içinde iki bebek arabası ya da tekerlekli sandalye var ise üçüncüsünü almıyorlar, çünkü yerine yerleştiremeyeceğiniz araba ile diğer yolculara da rahatsızlık verebilirsiniz. Otobüs markalarına hiç dikkat etmedim desem yeridir ama eski ya da bakımsız otobüs görmedim, tabii ki körüklü modellerde mevcut.
Tramvay ağı konusunda ve tramvay seferler için mükemmel bir şehir olduğunu söyleyebilirim, toplam 32 aktif tramvay hattı var. 50 ve 60 lı yıllara kadar daha fazla olduğunu tahmin ediyorum, Viyana da genel olarak bir trafik probleminden söz etmek sözkonusu olmadığı için trafik nedeni ile kaldırıldıklarını sanmıyorum, daha çok 1970 lerde başlayan metro hatlarının inşaatları ve bunların hızlı bir şekilde bitirilerek hizmete alınması ile bazı hatlar devre dışı bırakılmış olabilir.
Çok kısa hatlar olduğu gibi şehri boydan boya kat eden tramvay hatları da mevcut, sabah 5 gibi başlayan seferler gece 00:30 kadar sürüyor, tramvaylar dakik, son birkaç yıldır istasyon bilgilendirme kapsamında dakika bazlı araç gelişini gösteren sistemleri tüm duraklara uygulamaya başladılar.
Standart Alman ekolü olarak kamu hizmetinde konfordan ziyade fonksiyonellik ve dakiklik ön planda, ama ULF (Ultra Low Floor) denilen %100 alçak tabanlı (yerden eşik yüksekliği 19cm) tramvayların gelmesi ile birlikte yolcu profilide değişmeye başlamış, yolcular artık tüm araçların böyle olması gerektiği yönünde şikayetlerde bulunuyor ve hatta klima istiyorlar, ilk parti ULF lerde klima yoktu ama ikinci partilerde olacak diye biliyorum.
Viyana tramvay sisteminde çalışan tramvayların büyük çoğunluğu 1960 lı yıllardan kalma bizde Konya da kullanılan model dahil pek çok model tramvay mevcut bunlar tekli ya da ikili diziler halinde kullanılıyorlar, içten basamaklı, dışarıda da bir havalı basamak mevcut, 2002 yılında başlatılan ULF projesi ile bildiğim kadarı ile Siemens - Bombardier konsorsiyumu ile Viyana için üretilen araçların alımına başlandı, bu bağlamda 2003 yılından itibaren caddeler de görülen ULF ler artık şehrin her yerine dağılmaya başladılar yakın zamanda ikinci parti araçlarında gelmesi ile birlikte çok sayıda eski tramvay aracıda boşa çıkacak. Oldukça iyi bir tramvay şebekesi var pek çok yerde birbirini kesen ve tamamlayan hatlar ile şehir bir ağ gibi örülmüş durumda.
Şehrin metro sistemi daha önceleri Stadtbahn olarak adlandırılan günümüzde de Lokalbahn ismi ile de ifade edilen sistemin kullandığı hatlar üzerine kurularak başlamış, 1970 lerde başlayan metro inşaatları ile birlikte bu yüzeysel hatlarda birleştirilerek ya da uzatılarak ortaya metro sistemi çıkartılmış, bunların içinde halen kullanılmayan yollarda var, tabii 80 lerden sonra tüm metro sistemleri yer altı olarak inşaa edilmiş. Viyana da yer altı metro sistemleri inşaa etmek aslında çok zor değil çünkü çok geniş cadde ve bulvarlar aç/kapa inşaatlara izin veriyor ve halk bu tip inşaatlara sabır gösterebiliyor. Pek çok yerde aç/kapa ile büyük istasyonlar ve tüneller inşaa edilebilmiş. Toplam 5 metro hattı var, bu hatlar en az 2 diğer hat ile kesişiyor, planlamalarda bir sistematik varmı diye sorarsak, 1. Viyana çevresinde dolaşan iki yarım daire oluşturan 2 hat var, bu hatlar şehrin diğer kesimlerine doğru uzanıyor, bir hatta bu bölgeyi tam ortadan keserek şehri güney kuzey doğrultusunda geçiyor, diğer hatlarda bu hatlar ile çeşitli yerlerde kesişiyor yani şehir dairesel bir yerleşime sahip olmasına rağmen ne tam bir ring sisteminden ne de diyez sisteminde söz edemeyiz.
Tuna nehrinin şehrin kenarından geçmesi ve şehrin yeni yerleşimine bakarak ilerleyen zamanda tam içinde kalacak olması nedeni ile metro hatları Tuna nın öbür tarafına doğru da uzatılmaya başlandı. U1 uzaması geçen yıl hizmete açıldı, 1,85 milyon euro luk bir bütçe ayrılan metro hatları ile ilgili planda halen devam eden U2 hattının stadyum bölgesine uzatılması 2008 de sonlanıyor ve hizmete açılacak, sonraki fazda U2 nin diğer ucunun uzatılması, U1 in güneye doğru uzatılması ve U3 hattının Schwechat havalimanına uzatılması projeleri gerçekleştirilecek, daha önce öncelikli olan U3 ün uzatılması sanırım havalimanına zaten Schnellbahn (Banliyö) hatlarının gidiyor olması ve yine yaklaşık 4-5 yıldır hizmet veren ekspres hat CAT in (City Airport Train) bulunması nedeni ile erteleniyor, bir de Viyana da şehri efsanesi haline gelen U5 hattı var, bu hat sürekli olarak güzergah değişiklikleri ön görülmesi ve gerçek anlamda nerede fizibl olacağı konusundaki tartışmalar nedeni ile bir türlü yapılamamış bir hat, son hali ile güneydoğu/kuzeybatı istikametinde en az 3 hattı keserek giden bir sistemi ön görüyorlardı.
Metro araçlarında 4 çeşit araç mevcut, bunlardan en eskileri yine 60 lı yıllardan kalma olanlar ve şu anda ikinci el olarak satışa çıkartıldılar çünkü kullanıldıkları U6 hattında tüm araçlar aynı standarda getirilecek, burada en güzel nokta bu eski araçların yeni araçlar ile kuple edilerek çalıştırılıyor olması, bunlar yüksek tabanlı içten basamaklılar diğerleri ise düz ayak binilebiliyor.
Bir diğer araçlar bizde de Havalimanı hattında kullanılan ABB/SGP lerin 70 li yıllardaki versiyonu, boydan daha kısa ve 3 kapılı olan bu araçlar halen verimli bir şekilde kullanılıyor. En son alınan araçlar ise Brüksel başlığında da bahsettiğim içten tek parça araçlar, en ön kapıdan bin 6 dizi sonra en sondan in bileti olmayanlar için kontrolörden kaçma yolu olarak görülebilir ama sanırım bu araçları da birden fazla kontrolör ile basıyorlardır.
Bu raylı sistemler dışında yine şehir merkezinden kalkan ve tramvay hatlarını kullanarak şehir dışına (Baden) çıkan Lokalbahn hattı var, bu hattaki araçlarda iki tip yine eski ve yeni olmak üzere ayrılıyor, bu araçların rengi krem ve mavi şeritleri ile belirliler, şehir içinde tramvay duraklarını kullanıyor şehir dışında ise kendi durakları var. İşletmeci Wiener Lokalbahnen AG aynı zamanda 6 hatta Viyana - Baden arasında otobüs işletmeciliği de yapıyor.
En yaygın sistemlerden olan Schnellbahn (banliyö) ler ise 11 hatta ÖBB (Österreichiche Bundes Bahn) tarafından işletiliyor ve şehir içindeki ana garlardan kalkan ya da geçen hatları işletiyorlar ayrıca konumları gereği ülkeler arası tren taşımacılığı da bu devlet kurumu tarafından gerçekleştiriliyor. Son olarak yukarıda bahsettiğim ve Schwechat havalimanı ile Wien Mitte bölgesi arasında hızlı yolcu taşımacılığı yapan CAT sistemi var, henüz binmek nasip olmadı ama hedeflerim arasında yer alıyor.
Viyana toplu ulaşım sistemlerinde bilgilendirmeler oldukça iyi belli bir standart içerisinde tabela ve piktogram sistemi var, yönlendirmeler bu anlamda oldukça iyi, araç içi bilgilendirmeler ve piktogramlar da sistemi tamamlıyor, sesli anons sistemleri sadece almanca olarak yapılıyor, araç içlerinde dahi birkaç yıl öncesine kadar ingilizce çeviriler yoktu, hatta olmasına karşı dahi çıkıldı. Metrolarda hatlar kapı üstlerinde bir bütün olarak gösteriliyor, tramvaylarda ise sadece o aracın çalıştığı hattın istasyon listesi ve aktarmaları var,
sesli anonsta gelinen istasyondaki tüm aktarmaları sırası ile metro, tramvay ve otobüs olarak belirtiyor, otobüsler ile tramvaylarda aynı numara mevcut olabiliyor ayrım ise otobüslerde numaranın yanında A yazması ve söylerken de bunun dile getirilmesi, tramvaylar için T şeklinde bir yazım ya da söylenim yok numarası ile söyleniyor, metrolar Ubahn kelimesinden gelen U harfi ile yazım mevcut söylerken de bu harf ile söyleniyor. Metro istasyonlarında U logolu totemler, tramvay ve otobüs duraklarında ise bizim Moda tramvayı benzeri istasyon isim tabelası mevcut, banliyö istasyonlarında da Schnellbahn ı simgeleyen S benzeri bir logo ile gösteriliyor. Şimdilik bu kadar biraz da siz çalışın.
Not: Lokalbahn araçları, CAT ve harita dışındaki tüm resimler tarafımdan çekilmiştir, sadece link vererek ya da isim belirterek alıntılanabilir.